In het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) is voorgeschreven dat gemeenten een basisset van vijf financiële kengetallen opnemen in de programmabegroting en programmaverantwoording. De kengetallen zijn afgeleiden van bestaande informatie en genereren geen ‘nieuwe’ informatie. De kengetallen moeten het de gemeenteraad gemakkelijker maken om inzicht te krijgen in de financiële positie van de gemeente en het vergelijken met andere gemeenten gemakkelijker maken. De kengetallen drukken een verhouding uit die zichtbaar is op de balans en de begroting.
Door het BBV is geen norm vastgesteld waarmee de uitkomsten van de vijf kengetallen vergeleken moeten worden. In de toelichting op de regeling is opgenomen dat deze beoordeling van de financiële positie is voorbehouden aan het horizontale controle- en verantwoordingsproces. Met andere woorden: gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor de interpretatie van hun financiële positie. Een afzonderlijk kengetal zegt niet alles en moet altijd in relatie worden gezien en beoordeeld in samenhang met andere kengetallen. De hoogte van de schulden moet bijvoorbeeld in samenhang gezien worden met de hoogte van het eigen vermogen (ratio solvabiliteit) en de hoogte van de structurele baten (ratio structurele exploitatieruimte).
De uitkomsten van de kengetallen zijn daarnaast ook van belang voor de provinciale toezichthouder om zijn oordeel over de financiële positie van de gemeente op te baseren.
In onderstaand overzicht zijn de kengetallen voor Venray opgenomen. Tevens zijn ter vergelijking het Limburgs ongewogen gemiddelde en de norm voor 100.000+ gemeenten opgenomen. Voor gemeenten onder de 100.000 inwoners is geen algemeen geldende norm bekend.
Financiele kengetallen | Verloop kengetallen | Limburgs ongewogen gemiddelde | Begroting 2020 tov 100.000+ gemeenten: categorie | 100.000+ gemeenten | |||||||
Jaarreke- | Begroting 2019 | Begroting | |||||||||
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | ||||||||
Netto schuldquote | 61% | 87% | 90% | 91% | 93% | 91% | 34% | Cat. B | Cat. A: < 90% | ||
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | 47% | 58% | 58% | 63% | 76% | 79% | 22% | Cat. A | Cat. A: < 90% | ||
Solvabiliteitsratio | 27% | 29% | 26% | 24% | 25% | 25% | 41% | Cat. B | Cat. A: > 50% | ||
Structurele exploitatieruimte | 5% | 2% | 1% | 0% | -1% | 1% | 3% | Cat. A. | Cat. A: > 0% | ||
Grondexploitatie | 6% | 2% | 1% | 1% | 2% | 1% | 5% | Cat. A | Cat. A: < 20% | ||
Belastingcapaciteit | 94% | 95% | 96% | 96% | 96% | 96% | 99 | Cat. B | Cat. A: < 95% | ||
· Netto schuldquote
Geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van het totaal van de inkomsten (exclusief mutatie reserves). De hoogte van de inkomsten bepaalt namelijk in belangrijke mate hoeveel schulden een gemeente kan dragen. Een schuldquote tussen 0% en 100% wordt als gangbaar beschouwd. Voor een gemeente geldt als indicatie voor een zeer hoge schuld indien deze schuldquote boven de 130% uitkomt. Dus hoe lager het percentage hoe beter.
De netto schuldquote van Venray bevindt zich voor 2020 boven het Limburgs ongewogen gemiddelde, ten opzichte van de 100.000+ gemeenten is categorie B van toepassing en toch nog ruim binnen de bandbreedte die als gangbaar wordt beschouwd. De netto schuldpositie kan dan ook als goed worden beschouwd.
Een hoge netto schuldquote hoeft op zichzelf geen probleem te zijn. Of dat het geval is valt niet direct af te leiden uit de netto schuldquote zelf, maar hangt af van meerdere factoren. Zo kan een hoge schuld worden veroorzaakt doordat er leningen zijn afgesloten en die gelden vervolgens worden doorgeleend aan bijvoorbeeld woningbouwcorporaties die op hun beurt weer jaarlijks aflossen. In dat geval hoeft een hoge schuld geen probleem te zijn. Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen).
· Netto schuldquote, gecorrigeerd met verstrekte leningen
In dit onderdeel worden de doorgeleende leningen in mindering gebracht op de totale leningen.
De netto schuldquote exclusief de doorgeleende leningen ligt vanzelfsprekend lager dan de eerder gepresenteerde netto schuldquote. De netto schuldquote exclusief de doorgeleende leningen is ook goed te noemen.
· Solvabiliteit
Geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen (weerbaarheid). De solvabiliteitsratio is het eigen vermogen als percentage van het totale balanstotaal. Het eigen vermogen van een gemeente bestaat uit de reserves (zowel de algemene reserve als de bestemmingsreserves). Gangbaar is dat de ratio van een gemeente zich tussen 20% en 70% bevindt. Hoe hoger de ratio hoe beter de weerbaarheid van de gemeente is.
De solvabiliteitsratio van Venray bevindt zich onder het Limburgs ongewogen gemiddelde en in
categorie B volgens de indeling van de 100.000+ gemeenten.
Zoals eerder geschreven dient deze ratio in samenhang met de andere ratio’s beoordeeld te worden. Uit de voorgaande toelichtingen in deze paragraaf blijkt dat het weerstandsvermogen heel goed is.
• Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele vrije ruimte is om de structurele lasten te kunnen dragen. Daarnaast geeft dit kengetal ook aan of de gemeente in staat is structurele tegenvallers op te vangen dan wel of er nog ruimte is voor nieuw beleid. Hoe hoger het kengetal hoe beter.
De structurele exploitatieruimte wordt bepaald door het saldo van de structurele baten en lasten en het saldo van de structurele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves gedeeld door de totale baten en uitgedrukt in een percentage.
De structurele exploitatieruimte bevindt zich weliswaar net onder het Limburgs ongewogen gemiddelde en in categorie A volgens de indeling van de 100.000+ gemeenten. De structurele exploitatieruimte is dan nog goed te noemen.
· Grondexploitatie.
Geeft weer hoe de waarde van de grond (grondpositie) zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten (exclusief mutatie reserves). Voor de berekening van dit kengetal worden de bouwgronden in exploitatie bij elkaar opgeteld en gedeeld door de totale (geraamde) baten.
Het kengetal grondexploitatie van Venray bevindt zich boven het Limburgs ongewogen gemiddelde en in categorie A volgens de indeling van de 100.000+ gemeenten. De grondpositie vormt dan ook een gering deel van de totale baten en is dan ook als goed te beschouwen.
• Belastingcapaciteit.
Geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente Venray zich verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Uitgangspunt zijn de woonlasten meerpersoonshuishouden van het voorafgaande jaar.
Het kengetal belastingcapaciteit van Venray bevindt zich onder het landelijk gemiddelde, onder het Limburgs ongewogen gemiddelde en in categorie B volgens de indeling van de 100.000+ gemeenten. Gebaseerd op deze ratio betekent dit dat Venray, indien geconfronteerd met grote financiële tegenvallers, de ruimte heeft om de belastingen te verhogen.
Conclusie financiële kengetallen:
Ten opzichte van de categorie indeling van de 100.000+ gemeenten is, met uitzondering van de netto-schuldquote (inclusief de correctie op verstrekte leningen) , de solvabiliteitsratio en de belastingcapaciteit, sprake van een indeling in de hoogste categorie A.
De uitkomsten van de financiële kengetallen zijn dan ook goed te noemen.